Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn đối với nhà đầu tư nước ngoài nhờ ổn định chính trị, chi phí cạnh tranh và thị trường tiêu thụ lớn. Tuy nhiên, để hoạt động hợp pháp và hiệu quả tại Việt Nam, nhà đầu tư cần nắm rõ các thủ tục pháp lý bắt buộc theo quy định của Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp và các văn bản liên quan.
Dưới đây là toàn bộ các bước pháp lý quan trọng mà nhà đầu tư cần thực hiện trước – trong – sau khi thành lập và vận hành doanh nghiệp tại Việt Nam.
1. Kiểm tra điều kiện tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài
Trước khi đầu tư, nhà đầu tư cần xác định:
- Ngành nghề dự kiến kinh doanh có thuộc Danh mục hạn chế tiếp cận thị trường theo Luật Đầu tư 2020 hay không.
- Các điều kiện phải đáp ứng: tỷ lệ sở hữu vốn, hình thức đầu tư, phạm vi hoạt động, điều kiện đối với đối tác Việt Nam…
Việc rà soát này giúp đánh giá tính khả thi và lựa chọn cấu trúc đầu tư phù hợp.
2. Xin Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (IRC)
Đây là thủ tục bắt buộc khi nhà đầu tư nước ngoài thành lập tổ chức kinh tế tại Việt Nam.
Hồ sơ IRC gồm:
- Đề xuất dự án đầu tư
- Chứng minh năng lực tài chính
- Đề xuất địa điểm, diện tích, mục đích sử dụng
- Tài liệu pháp lý của nhà đầu tư (cá nhân hoặc tổ chức)
Thời gian thông thường: 15–25 ngày làm việc tùy địa phương và lĩnh vực.
3. Thành lập doanh nghiệp và xin Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (ERC)
Sau khi được cấp IRC, nhà đầu tư đăng ký thành lập doanh nghiệp qua Sở Kế hoạch và Đầu tư.
Các hình thức phổ biến:
- Công ty TNHH 1 thành viên
- Công ty TNHH 2 thành viên
- Công ty cổ phầnThời gian cấp ERC: 07 ngày làm việc.
4. Xin giấy phép kinh doanh/giấy phép con (nếu ngành nghề yêu cầu)
Nhiều ngành nghề có điều kiện yêu cầu giấy phép chuyên ngành, ví dụ:
- Giấy phép kinh doanh phân phối – bán lẻ đối với nhà đầu tư nước ngoài
- Giấy phép lữ hành quốc tế
- Giấy phép an toàn vệ sinh thực phẩm
- Giấy phép môi trường
- Giấy phép phòng cháy chữa cháy
- Kho ngoại quan, kho lạnh, logistics
- Giấy phép y tế, giáo dục, fintech,…
Nhà đầu tư cần rà soát kỹ theo từng ngành nghề để bảo đảm tuân thủ.
5. Mở tài khoản vốn đầu tư trực tiếp (DICA) tại ngân hàng
Tất cả giao dịch góp vốn, chuyển lợi nhuận ra nước ngoài, tăng vốn, chuyển nhượng vốn… phải thực hiện qua tài khoản vốn đầu tư trực tiếp.
Việc sử dụng tài khoản thông thường thay cho DICA được xem là vi phạm quản lý ngoại hối và có thể bị xử phạt.
6. Góp vốn điều lệ đúng thời hạn
Nhà đầu tư phải góp đủ vốn trong thời hạn ghi trong IRC/ERC, thông thường 90 ngày đối với ERC, hoặc theo tiến độ dự án ghi trong IRC.
Không góp vốn đúng hạn → có thể bị xử phạt 20–100 triệu đồng, hoặc bị yêu cầu điều chỉnh dự án.
7. Thực hiện các thủ tục thuế – lao động – bảo hiểm bắt buộc
Sau khi thành lập, doanh nghiệp phải:
- Kê khai thuế ban đầu
- Đăng ký chữ ký số
- Mở tài khoản ngân hàng hoạt động
- Đăng ký phương pháp tính thuế (nếu cần)
- Ký hợp đồng lao động, đăng ký thang bảng lương
- Thực hiện bảo hiểm xã hội cho người lao động
8. Tuân thủ quy định về báo cáo hoạt động đầu tư
Doanh nghiệp có vốn nước ngoài phải thực hiện báo cáo hoạt động đầu tư hàng quý và hàng năm trên Hệ thống thông tin quốc gia về đầu tư.
Vi phạm nghĩa vụ báo cáo → bị phạt đến 50 triệu đồng.
Kết luận
Đầu tư tại Việt Nam mang lại nhiều cơ hội, nhưng đi kèm là hệ thống pháp lý tương đối phức tạp đối với nhà đầu tư nước ngoài. Việc hiểu rõ và tuân thủ đầy đủ các thủ tục về đầu tư – doanh nghiệp – giấy phép con – ngoại hối sẽ giúp doanh nghiệp:
- Hạn chế rủi ro pháp lý
- Tối ưu chi phí và thời gian triển khai dự án
- Vận hành ổn định và bền vững